Göz içi basıncının (GİB) yükselmesi önemli bir risk faktörü olsa da, son yıllarda nöroinflamasyonun da glokom patogenezinde önemli bir rol oynadığına dair kanıtlar artmaktadır. Nöroinflamasyon, retina ve optik sinirde glial hücrelerin aktivasyonu, proinflamatuar sitokinlerin salınımı ve immün hücrelerin infiltrasyonu gibi süreçleri içerir. Bu inflamatuar yanıt, retina gangliyon hücrelerine (RGH’ler) doğrudan zarar verebilir ve optik sinir hasarının ilerlemesine katkıda bulunabilir. Sitikolin, nöroprotektif özelliklerinin yanı sıra, nöroinflamatuar süreçler üzerindeki potansiyel düzenleyici rolü nedeniyle glokom tedavisinde araştırılmaktadır.
Glokom, optik sinire zarar veren ve ilerleyici görme kaybına yol açan multifaktöriyel bir hastalıktır
Glokomda aktive olan glial hücreler (mikroglia ve astrositler), inflamatuar mediyatörler salgılayarak RGH hasarını tetikleyebilir ve sürdürebilir. Kronik inflamasyon, oksidatif stresi artırabilir, sinaptik fonksiyonları bozabilir ve RGH apoptozunu indükleyebilir. Sitikolinin, glial hücre aktivasyonunu modüle ederek ve proinflamatuar sitokinlerin (örneğin, TNF-α, IL-1β) salınımını azaltarak nöroinflamasyonu baskılayabileceği düşünülmektedir. Ayrıca, sitikolinin antioksidan özellikleri de, inflamasyonun neden olduğu oksidatif hasarı azaltarak RGH’leri koruyabilir.
Bazı preklinik çalışmalar (hücre kültürü ve hayvan modellerinde), sitikolinin glokom benzeri durumlarda nöroinflamatuar yanıtı azaltabileceğini göstermiştir. Sitikolin uygulamasının, retina ve optik sinirdeki aktive mikroglia sayısını azalttığı, inflamatuar sitokin seviyelerini düşürdüğü ve RGH sağkalımını artırdığı gözlemlenmiştir. Bu bulgular, sitikolinin glokomda nöroprotektif etkilerinin bir kısmının nöroinflamasyonu düzenlemesi yoluyla gerçekleşebileceğini düşündürmektedir.
İnsan çalışmalarında ise sitikolinin glokomdaki nöroinflamatuar süreçler üzerindeki doğrudan etkilerini değerlendiren araştırmalar henüz sınırlıdır. Ancak, bazı klinik çalışmalar sitikolin tedavisinin glokom hastalarında görme fonksiyonlarını iyileştirebileceğini veya görme kaybının ilerlemesini yavaşlatabileceğini göstermiştir. Bu olumlu etkilerin, sitikolinin nöroproteksiyonun yanı sıra nöroinflamasyonu azaltmasıyla da ilişkili olabileceği düşünülmektedir. Gelecekteki klinik çalışmalar, glokom hastalarında sitikolin tedavisi öncesi ve sonrası inflamatuar belirteçlerin (örneğin, vitreus veya serum sitokin seviyeleri) ölçülmesiyle, sitikolinin nöroinflamasyon üzerindeki düzenleyici rolünü daha doğrudan değerlendirebilir.
Sonuç olarak, sitikolin, glokomda görülen nöroinflamatuar süreçleri düzenleme potansiyeli olan bir nöroprotektif ajan olarak umut vadetmektedir. Glial hücre aktivasyonunu ve inflamatuar sitokin salınımını azaltarak, RGH’leri inflamasyonun neden olduğu hasara karşı koruyabilir ve optik sinir hasarının ilerlemesini yavaşlatabilir. Bu alandaki gelecekteki araştırmalar, sitikolinin glokom tedavisindeki nöroinflamatuar mekanizmalar üzerindeki etkilerini daha net bir şekilde ortaya koyacak ve tedavi stratejilerinin geliştirilmesine katkıda bulunacaktır.
