Farklı glokom tipleri (örneğin, açık açılı glokom, kapalı açılı glokom, normal tansiyonlu glokom) farklı patofizyolojik mekanizmalara sahip olsa da, ortak sonuç retina gangliyon hücrelerinin (RGH’ler) kaybıdır. RGH’ler, retinadan görsel bilgiyi beyne ileten sinir hücreleridir ve glokomda bu hücrelerin hasar görmesi ve ölmesi, geri dönüşü olmayan görme kaybına neden olur. Geleneksel glokom tedavileri genellikle göz içi basıncını (GİB) düşürmeye odaklanırken, RGH’leri doğrudan koruyucu (nöroprotektif) stratejiler de giderek önem kazanmaktadır. Sitikolin, nöroprotektif özellikleri bilinen bir bileşik olarak, farklı glokom tiplerinde RGH’ler üzerindeki potansiyel koruyucu etkileri açısından yoğun bir şekilde araştırılmaktadır.
Glokom, optik sinire zarar veren ve ilerleyici görme kaybına yol açabilen bir grup göz hastalığıdır
Sitikolin, nöronal membranların temel bileşeni olan fosfatidilkolin sentezinde önemli bir rol oynar. Glokomda RGH’lerin hasar görmesi sürecinde membran bütünlüğünün bozulduğu ve oksidatif stresin arttığı bilinmektedir. Sitikolinin, membran yapısını koruyarak, antioksidan etkiler göstererek ve mitokondriyal fonksiyonları destekleyerek RGH’leri hasara karşı koruyabileceği düşünülmektedir. Ayrıca, sitikolinin sinir büyüme faktörlerinin (NGF) salınımını artırabileceği ve bu sayede RGH’lerin sağkalımını ve fonksiyonlarını destekleyebileceği öne sürülmektedir.
Farklı glokom tiplerinde RGH hasarının altında yatan mekanizmalar farklılık gösterebilir. Örneğin, açık açılı glokomda kronik GİB yüksekliği ve optik sinir başı vasküler yetersizliği rol oynarken, kapalı açılı glokomda ani GİB yükselmesi iskemiye neden olabilir. Normal tansiyonlu glokomda ise GİB normal olmasına rağmen RGH kaybı devam eder ve vasküler faktörler ile RGH’lerin intrinsik savunmasızlığı ön plandadır. Sitikolinin, bu farklı patofizyolojik süreçlerde RGH’leri koruyucu etkilerinin de farklılık gösterebileceği düşünülmektedir. Bazı çalışmalar, sitikolinin özellikle normal tansiyonlu glokomda görme alanı defektlerinin ilerlemesini yavaşlatabileceğini ve görsel fonksiyonları iyileştirebileceğini göstermiştir. Açık açılı ve kapalı açılı glokomda ise GİB düşürücü tedavilere ek olarak sitikolinin RGH kaybını azaltmada ve görme fonksiyonlarını korumada yardımcı olabileceğine dair umut verici ön bulgular bulunmaktadır.
Gelecekteki araştırmalar, farklı glokom tiplerinde sitikolinin RGH’ler üzerindeki koruyucu mekanizmalarını daha detaylı olarak incelemelidir. Hücre kültürü ve hayvan modellerinde yapılan çalışmalar, sitikolinin oksidatif stres, inflamasyon ve apoptoz gibi RGH hasarında rol oynayan süreçler üzerindeki etkilerini aydınlatabilir. İnsan çalışmalarında ise farklı glokom tiplerine sahip hastaların uzun süreli takibi ile sitikolinin görme alanı, görsel keskinlik ve diğer fonksiyonel parametreler üzerindeki etkileri değerlendirilmelidir. Ayrıca, farklı uygulama yolları (oral, topikal) ve dozajların RGH koruması üzerindeki etkileri de karşılaştırılmalıdır.
Sonuç olarak, sitikolin, farklı glokom tiplerinde RGH’leri hasara karşı koruma potansiyeli olan bir nöroprotektif ajan olarak umut vadetmektedir. Özellikle normal tansiyonlu glokomda belirgin olmak üzere, diğer glokom tiplerinde de GİB düşürücü tedavilere ek olarak sitikolinin kullanımı, görme kaybının ilerlemesini yavaşlatabilir ve görsel fonksiyonları koruyabilir. Bu alandaki gelecekteki araştırmalar, sitikolinin glokom tedavisindeki rolünü daha net bir şekilde ortaya koyacaktır.
